Omar Chajjam

Życie Omara Chajjama przypada na przełom XI i XII wieku. Urodził się, żył i umarł w Niszapurze, mieście leżącym w pn.-wsch. Iranie, które przeżywało wtedy swój okres świetności. Współczesny mu Nizam al-Mulk, potężny wezyr seldżuckiego sułtana Alp Arslana, opisał w swoim "Testamencie" dzieje niezwykłej przyjaźni, jaka łączyła go z Chajjamem i Hassanem Sabbahem. Poznali się w szkole w Niszapurze i ślubowali sobie pomoc, gdyby któremuś z nich poszczęściło się w życiu. Gdy Nizam al-Mulk został wezyrem na dworze Seldżuków jego starzy przyjaciele przyszli do niego, aby dotrzymał słowa. Hassan miał upomnieć się o stanowisko na dworze, a Omar o spokojny kąt, gdzie mógłby przez nikogo nie niepokojony poświęcić się naukom. Wezyr dotrzymał danego słowa.

Omar Chajjam był przede wszystkim wybitnym astronomem, matematykiem, a także filozofem. O uznaniu, jakim się cieszył, świadczy najlepiej to, że gdy Malik Szah, syn Arp Arslana, postanowił zreformować kalendarz, Omar był jednym z ośmiu uczonych, którym powierzył to zadanie. Kalendarz, jaki wtedy opracowano był niemal tak dokładny, jak kalendarz gregoriański. Oryginalność jego myśli widać zaś w rubajatach, które układał "przy okazji".

W Iranie Omar Chajjam nie był znany jako poeta, a wiele starych perskich słowników i opracowań nie wspomina o nim jako o takim. Sławę zyskał dopiero w XIX za sprawą Edwarda Fitzgeralda, który przetłumaczył większość jego wierszy na język angielski i wzbudził tym na Zachodzie powszechny zachwyt dla niego.